|
تسبیحات اربعه
جملاتى را که در رکعتهاى سوم و چهارم نماز گفته می شود «تسبیحات اربعه» مى گوییم. این جملات چهار ذکر و گویاى چهار حقیقت درباره خداوند تبارک و تعالی است:
«سبحان الله»؛ خدا پاک و منزه است.
«والحمد لله»؛ و ستایش و سپاس مخصوص خداست.
«و لا اله الا الله»؛ و معبودى بجز خدا نیست
«والله اکبر»؛ و خدا بزرگترین است.
دانستن این چهار خصوصیت در شکل گرفتن تلقى درست و کامل از توحید نقش اساسی دارد. هر یک از این چهار ذکر بدنه و نمای عقیده توحیدی را نشان مىدهد. تکرار این جملات تنها برای افزایش معرفت ذهنى انسان و آگاهى و اطلاع او نیست، بلکه دانستن صفات و خصوصیات خدا و تکرار ذکر خدا بزرگترین فایدهاش به وجود آوردن حرکت و مسئولیتى در انسان است. وظیفه و تکلیفى فراخور آن حقیقتى که بدان معرفت یافته و بر دوش اوست.
به طور کلى، عقاید اسلامى باید در خارج از ذهن و در صحنه زندگى منشأ عمل و حرکت باشد. در اسلام، این عقاید صرفاً از جنبه ذهنى و مجرد اعتبار ندارد، بلکه بیشتر به این سبب اغتبار دارد که ناظر به زندگى انسانهاست و در زندگى و عمل فرد و جامعه نقش دارد. درست است که هر عقیده اسلامى در معنا شناخت واقعیتی است، ولى تنها عقایدى که در اسلام حتمى و لازم شمرده می شود در صورت قبول کردن و گرایش به آن تعهدى براى انسان به وجود میآید و وظیفه و تکلیفى جدید بر دوش او مینهد.
عقیده داشتن به وجود خدا از این گونه است. اعتقاد به بودن و نبودن خدا - هر کدام - براى زندگى و عمل، شکلى مخصوص به وجود مىآورد. فرد یا جامعهاى که براستى به وجود خدا معتقدند نوع و شکل زندگیشان با فرد یا جامعهای متفاوت است که منکر این حقیقت اند. اگر انسان اعتقاد داشته باشد که او و جهان را قدرتى بااراده و از روى شعور و حکمت آفریده است، ناگزیر معتقد مىشود که این آفرینش مقصود و هدف و غایتى دارد. مىپذیرد که او در رسیدن به این مقصد و غایت نقش و مسئولیتى دارد. همین احساس تعهد و مسئولیت است که او را به کار و تلاش و پویش و تحمل بارهاى سنگین وادار مىکند و از همه راضی و خرسند است.
همچنین، عقیده به معاد و نبوت و امامت و ... مسئولیتها و تکالیفى را بر دوش معتقد مىنهد و راه و برنامه و خط مشى کلى زندگى او را مشخص و ممتاز مىسازد. اگر می بینیم آنان که خود را معتقد به این اصول فکرى مىدانند با آنان که از آنها بىاطلاع و بدانها بىاعتقادند یکسان و یکرنگ زندگى مىکنند، این به سبب نداشتن آگاهى درست یا ریشهدار نبودن ایمان و قبول آنان است. در مواقع حساس و نقطههای عطف زندگى است که صف معتقدان واقعى از مقلدان ناآگاه و فرصتطلب جدا مىشود.
در مطلب آینده، به شرح تسبیحات اربعه می پردازیم.
منبع: شبکه پیام سیما | 
