بلوای حجاب در آلمان

یازده ایالت آلمان تصمیم دارند، حجاب اسلامی را ممنوع اعلام کنند، اما راهبه‌های مسیحی که در مدارس آلمان تدریس می‌کنند قصد دارند، شکایتی در این خصوص به دادگاه قانون اساسی کارلزروهه ارایه دهند که ممکن است نتیجه‌ای به همراه نداشته باشد.

در ایالت باواریا ـ که اعتقاد مردم به دین بیشتر است ـ این نگرانی وجود دارد که در صورت ممنوعیت حجاب، استفاده از سمبل‌های مذهبی در کلاس‌های درس از جمله نصب صلیب و غیره به دیوار با مشکل مواجه شود. در حال حاضر، دهها حقوقدان به دنبال یافتن راهی هستند تا دادگاه قانون اساسی آلمان را مجاب کنند که در رأی خود مبنی بر ممنوعیت حجاب اسلامی تجدیدنظر نماید.

پیشنهاد ممنوعیت حجاب اسلامی از سوی وزیر فرهنگ ایالت باواریا ـ خانم مونیکا هولهایمر ـ ارایه شده است. در این پیشنهاد آمده است:

سیستم قضایی باید قانونی وضع کند که اجازه دهد سمبل‌هایی که در تضاد با نظام ارزشی قانون اساسی آلمان و قانون اساسی ایالت باواریا قرار دارند و باعث اختلال در آرامش محیط مدرسه می‌شوند، ممنوع اعلام شوند. در حال حاضر حقوقدانان با استناد به اینکه در رأی دادگاه قانون اساسی آلمان به مدارس اجازه داده شده سنت‌های موجود در ترکیب مذهبی جمعیت و ریشه‌های مذهبی آنها را مورد توجه قرار دهند، تلاش‌هایی را آغاز کرده‌اند.

این مسأله باعث شده، ایالاتی در آلمان که در آنها احزاب مسیحی حاکم هستند، در حمایت از مسیحیت به تکاپو بیفتند و خود را درگیر این دعوای حقوقی کنند، البته ایالات فوق می‌خواهند، خانم‌ معلم‌هایی را که با حجاب اسلامی در کلاس‌های درس حاضر می‌شوند، از مدارس اخراج کنند. اما به 50 راهبه‌ای که با لباس رسمی خود به تدریس اشتغال دارند، اجازه دهند به کار خود ادامه دهند. علاوه بر این صلیب‌هایی که به دیوار کلاس‌ها آویخته شده، در جای خود باقی خواهند ماند. وزیر فرهنگ ایالت نیدرساکن، برند بوزمن به صراحت می‌گوید: «ما اجازه استفاده از حجاب اسلامی را نمی‌دهیم».
خانم کریستینه لانگن فلد، استاد حقوق عمومی دانشگاه گوتینگن هشدار می‌دهد: «این، مسأله ساده‌ای نیست که استفاده از سمبل‌های مسیحیت مجاز شمرده شود، ولی سمبل‌های اسلامی نه. این مسأله از نظر قانون اساسی مشکل‌آفرین خواهد شد و قانونگذار را با مشکلات بزرگی روبرو خواهد ساخت، لذا دادگاه قانون اساسی آلمان باید خیلی سریع قانون مذکور را ملغی نماید».

وزیر فرهنگ ایالت بادن ورتمبرگ، خانم کورنیاورویگ هرتنک در این رابطه می‌گوید، دو نوع آیین‌نامه وجود دارد: یا اینکه ما با ممنوع ساختن حجاب اسلامی، سایر سبمل‌های مذهبی را هم از فضاهای آموزشی دور سازیم و یا اینکه هر دو را مجاز بشماریم.

این خانم حقوقدان که عضو حزب دموکرات آزاد است

همه نیرو سعی می‌کنند، شق اول را انتخاب کنند.
در مجموع یازده ایالت می‌خواهند از تدریس بانوان محجبه در مدارس جلوگیری کنند. هشت ایالت در حال حاضر در حال انجام اقدامات لازم در این زمینه هستند. ایالات تورینگن ساکسونی و ساکن آنان آنجاست، در حال حاضر نیازی به انجام چنین اقدامی نمی‌بینند، زیرا امروزه تعداد کسانی که این ایالات را ترک می‌کنند، بیشتر از تعداد کسانی است که به آنجا مهاجرت می‌کنند. علاوه بر این ایالات مذکور منتظرند که ببینند، آیا ایالاتی که درباره ممنوعیت حجاب به دادگاه قانون اساسی در کارلزوهه مراجعه کرده‌اند، برنده خواهند شد یا خیر.

در این بین مقامات شهرهای برلین و برمن تصمیم گرفته‌اند، با جدایی هرچه بیشتر کلیسا از حکومت ـ که در این دو دولت‌ـ‌شهر به عنوان یک سنت تلقی می‌شود ـ شدت بخشند و همگی سمبل‌های مذهبی را که کوچک و چشمگیر نیستند، از کلاس‌های درس دور نمایند. برلین حتی مایل است ممنوعیت استفاده از سمبل‌های مذهبی را در ادارات هم عملی سازد.

بوزمن، وزیر فرهنگ ایالت نیدرساکس می‌گوید: این امری واضح است که سمبل‌های اسلامی را باید به گونه‌ای دیگر ارزیابی کرد. زیرا ما مدت هزار سال است که از سمبل‌های مسیحی استفاده می‌کنیم.
لذا صلیب بر روی دیوار کلاس، خطری برای بی‌طرفی مدرسه تلقی نمی‌شود. در همین زمینه خانم ورویگ ـ‌ هرتنک، وزیر فرهنگ ایالت بادن ورتمبرگ اظهار می‌دارد: حجاب اسلامی سبمل ظلم،‌ بنیادگرایی و ناشکیبایی تلقی می‌شود. وی ادامه می‌دهد: روسری واقعا یک مسأله است زیرا این حجاب به دلایل مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. مشکل است که شخص پی ببرد که آیا استفاده از روسری به دلیل بنیادگرایی سیاسی یا صرفا به خاطر عقاید مذهبی است.

اگرچه حقوقدانان محتاط نسبت به استدلالات خارج از چارچوب مسایل حقوقی هشدار می‌دهند، ایالات سارلند و هسن، آیین‌نامه یکجانبه خود را مبنی بر ممنوعیت استفاده از روسری به ادارات دولتی هم گسترش می‌دهد، اما سایر ادارات در حال بررسی و مذاکره در این خصوص هستند. در ایالاتی که دولت ائتلافی وجود دارد امکان مجادلات سیاسی نیز هست. رهبر فراکسیون حزب دموکرات آزاد FDP در ایالت نیدرساکس فیلیپ روسلر اعلام کرده است که به عقیده وی در این ایالات، قانون باید برای همه مساوی باشد. چنانچه ما در رابطه با جهان‌بینی بخواهیم بی‌طرف باشیم، پس باید این بی‌طرفی را به طور صحیح پیاده کنیم. در هامبورگ هم مدتهاست که بین وزیر فرهنگ رودلف لانگه از حزب FDP (دموکرات آزاد) و شرکای ائتلافی از حزب دموکرات مسیحی CDN اختلاف عقیده وجود دارد. در برلین مسؤول سیاست داخلی حزب سوسیالیست دموکراتیک PDS از خود سؤال می‌کند که در صورت ممنوعیت استفاده از روسری، آیا نباید سمبل‌های کوچک هم کنار گذاشته شوند؟ ایالاتی که توسط احزاب مسیحی CSU و CDU اداره می‌شوند، سعی می‌کنند موضع ضعیف خود را به وسیله یافتن آیین‌نامه‌ای واحد برای ارایه به دادگاه قانون اساسی آلمان، واقع در کارلزوهه تثبیت نمایند. در صورت تصویب قانون ممنوعیت حجاب اسلامی، اصول دموکراتیکی از جمله آزادی عقیده و مساوات در آلمان که خود را کشوری مبتنی بر قانون می‌داند خدشه‌دار خواهد شد.

زیرا روسری همچنان لباس مخصوص راهبه‌هاست و به عنوان نماد مذهبی شناخته می‌شود.

خانم لانگن فلد، کارشناس قانون اساسی می‌گوید: قانونگذار تنها در صورتی می‌تواند روسری را ممنوع اعلام کند که ثابت شود، تمامی معلم‌های مججبه، اهداف خلاف قانون اساسی را دنبال می‌کنند و یا اینکه استفاده از روسری باعث بروز مجادلات زیادی در کلاس بشود که به خاطر آن ادامه درس به روال عادی میسر نباشد. این مسأله قابل تصور نیست و چنانچه قانونگذار روسری را تنها به عنوان یک سمبل ممنوع کند، عملی خلاف اصل مساوات انجام داده است.

در ماه‌های آینده قرار است، ایالاتی که می‌خواهند روسری را ممنوع اعلام نمایند، طرح قانونی مربوط را ارایه دهد، چرا که یک سال طول خواهد کشید تا دادگاه قانون اساسی آلمان، آیین‌نامه‌های ایالات مذکو را با توجه به مورد خانم معلم اهل ترکیه فرشتالودین ـ که نسبت به رأی دادگاه قانون اساسی مبنی بر ممنوعیت استفاده از حجاب توسط وی اعتراض کرده است ـ مورد بررسی قرار دهد. وزیر فرهنگ ایالت بادن ورتمبرگ، خانم ورویگ هرتنک می‌گوید: تازه آن وقت روشن خواهد شد که قانون ممنوعیت روسری واقعا چه پیامدهایی به دنبال خواهد داشت. او ادامه می‌دهد: «احتمالا» ما مجبور خواهیم شد، در چارچوب بی‌طرفی از همه سمبل‌های مسیحیت و یهودیت صرف‌نظر کنیم و این بهای گزافی است که باید بپردازیم.

منبع: مجله اشپیگل ـ ‌آن لاین شماره 43 سال 2003