همه ما مشتاق قرآنی شدن فرزندانمان هستیم در حالیکه رفتار ما، آنها را از قرآن دور میکند.
در کنار محدودیت نزدیکی با قرآن برای بچهها، منتشر نشدن قرآنهایی با چاپ مناسب، کیفیت عالی، رسم الخط قابل خواندن برای سطوح مخنلف تحصیلاتی و ... از دیگر عوامل مهم دور شدن جامعه از قرآن است.
قرآن دور از کودکان
برای بررسی این موضوع به میان مردم و فروشگاههای بزرگ فروش کتاب در میدان انقلاب میروم تا نظرات آنها را نیز جویا شوم.
![]() |
ابراهیم فرصت بازنشسته بانک ملی ایران از جمله افرادی است که قرآن را در کمد خانه و پشت ویترین قفل شده، نگهداری میکند.
وی میگوید: «قر آن را در کمد نگه میدارم چون بچهها نباید به آن دست بزنند.»
میپرسم آیا لمس کردن قرآن توسط بچهها، ایرادی دارد؟ میگوید: «خوب میگویند که نباید دست بزنند. قرآن کتاب مقدسی است و نباید در دست بچهها باشد.»
یک شهروند: |
در بیمارستان بستری بودم، در آنجا پزشکی به نام محسن موسوی بلده، قرآنی را به من هدیه کرد که خواندن آن راحت بود. این موضوع باعث شد تا در خانه ما خواندن قرآن بیشتر شود. |
این شهروند تهرانی ۶۰ ساله متأسفانه به خاطر آشنا نبودن با قواعد عربی، از خواندن قرآن تا حد نیاز محروم است.
فرصت، میگوید: «من خودم بیشتر حافظ میخوانم اما بقیه اعضای خانواده تا حد امکان به قرآن رجوع میکنند. خوب قرآنهای امروز به علت کیفیت مناسب چاپ و استفاده از رسم الخطهای آسانتر و ترجمههای روانتر، افراد بیشتری را به سمت خود میکشند.»
راههای دستیابی به این نوع قرآنها متفاوت است. و ابراهیم فرصت از راه جالبی به این قرآن دست یافته است.
دلیلی برای خواندن قرآن
«در بیمارستان شهدای هفتم تیر بستری بودم، در آنجا پزشکی به نام محسن موسوی بلده (استاد قرآن که شرح زندگینامه او در خبرگزاری ایکنا، منتشر شد) قرآنی را به من هدیه کرد که خواندن آن راحت بود. این موضوع باعث شد تا در خانه ما خواندن قرآن بیشتر شود.»
![]() |
به اعتقاد فرصت، رسم الخط مهمترین عامل برای خواندن و نخواندن قرآن است، اما رهگذری به نام حسین که از بیان نام خانوادگی خودخوداری میکند، میگوید: «شرط اصلی خواندن قرآن، رسیدن به اعتقاد است. باید تحقق کنیم که چه چیزی میخوانیم و نباید تنها به خواندن ظاهر قرآن بسنده کنیم، بلکه باید آیات آن رادرک کنیم. من خودم تقریبا هیچ رجوعی به قرآن ندارم و فقط در ایام ماه مبارک رمضان و شبهای محرم آیاتی از قرآن را میخوانم، اما متأسفانه به عمق آیات نمیپردازم.»
سلیقه های متفاوت
وی در ادامه افزود: «قرآنی که در خانه است، هم کیفیت مناسیب دارد و هم ترجمه روان و تقریبا تمام اعضای خانواده را به سمت خودش جذب میکند. اما بیشتر از خود کتاب، محیط خانواده نیز برای پروراندن حس اشتیاق، برای خواندن قرآن لازم است. من خودم در گذشته، چون عضوی از یک خانواده مذهبی بودم، برای خواندن قرآن ترغیب میشدم اما بعد از ورود به دانشگاه و به خاطر تفاوتهای فکری بین خانه و دانشگاه از قرآن دور شدم.»
![]() |
برای بررسی در محدوده بزرگتر سراغ چند کتاب فروشی میروم تا از میزان علاقه مردم به خرید قرآن، آگاه شوم.
متأسفانه بیشتر افرادی که مخاطب من قرار میگیرند، از پاسخگویی طفره میروند. «جواب دادن به سئوالات در حوزه قران، آسان نیست و مردم در این مواقع، میترسند»؛ یکی از مشتریان خرید کتاب این جمله را میگوید. وقتی علت آن را میپرسم، طفره میرود. شاید از جواب دادن میترسد!
فروشنده کتاب: |
مشریان به دنبال قرآنهایی هستند که درشت خط باشند و علامتهای وقف را به طور کامل داشتته باشند. |
اما محمودی مدیر فروشگاه موسسه فرهنگی جهان آرا در میدان انقلاب تهران، میگوید: «تعداد کمی برای خرید قرآن به ما رجوع میکنند، با این حال ما هم مانند همه کتابفروشیها، قرآن میفروشیم اما خوب، به تعداد کمتری چون مشتری زیادی در این زمینه نداریم.»
محمودی در رابطه با قرآنهای مورد عرضه فروشگاه خود، میگوید: «کیفیت چاپ و قیمت قرآنهای مورد عرضه، نسبت به دیگر کتابها در موضوعهای مختلف، مناسب است. قرآنهای گلاسه گران است اما قرآنهای با چاپ معمولی قیمت ارزان و مناسبی دارند.»
وی در رابطه با مشتریانی که به فروشگاه او برای خرید قرآن میروند، میگوید: «بیشتر مشریان ما مسن هستند و به دنبال قرآنهای استنثناء می گردند؛ برای مثال اینکه درشت خط باشند و علامتهای وقف را به طور کامل داشتته باشند. حتی برخی از مشتریان به دنبال قرآنهایی هستند که استخارههای "خوب" و "بد" را دارا باشد. رسم الخطهای مربوط به عثمان طه نیز برای بسیاری مهم است.
![]() |
آستان قدس رضوی در زمینه انتشار کتاب نیز فعال است.
برای چگونگی عرضه قرآن توسط آنها به دفتر نمایندگی این نهاد در تهران میروم . از محمد کفتری مدیر فروشگاه در مورد آمار فروش قرآن توسط این مرکز را سئوال میکنم.
وی میگوید: «آمار فروش ما خوب است اما نمیشود آمار دقیقی را ارائه کرد. در مجموع هر هفته حدود ۴۰ تا ۵۰ جلد، قرآن میفروشیم. که به نسبت مساوی شامل چاپ های قدیم و جدید میشود.»
ضعف در تولید
کفتری میافزاید: «برای خریداران قرآن عواملی چون رسم الخط مربوط به نیریزی، اهری زاده و اشرفی و همچنین ترجمههای الهی قمشهای، فولادوند، مکارم و خرمشاهی مهم است. افراد عامی به دنبال ترجمه الهی قمشهای هستند و افراد فرهنگی، دانشجو و کسانی که مطالعات و شناخت بیشتری در زمینه قرآن دارند به دنبال ترجمههای جدیدتر هستند.»
کفتری: |
برای خریداران قرآن عواملی چون رسم الخط مربوط به نبریزی، اهری زاده و اشرفی و همچنین ترجمههای الهی قمشهای، فولادوند، مکارم و خرمشاهی مهم است. |
وی در خصوص کیفیت قرآنهای ارائه شده در بازار کتب، میگوید: «متأسفانه کیفیت چاپی این قرآنها، پایین است.»
در این لحظه قرآنی را به من نشان میدهد که در نظر، نفیس است اما هنگام ورق زدن، به تفاوت در رنگهای صفحات پی میبرم. همچنین چاپ کمرنگ و تا خوردن در برخی صفحات کاملا مشهود است.
کفتری میگوید: «کاغذ، زمان و کار مناسبی برای چاپ این قرآن صرف شده است اما بینظمی و هماهنگی و دقت کم، باعث شده تا کار نهایی از نظر ظاهری دلچسب نباشد.»
و قرآن دیگری را نشان من میدهد، قرآن نفیسی است از کاغذ، چاپ و جلد اعلا. طراحی و رسم الخط زیبا، چشم را نوازش میدهد اما عاری از ترجمه فارسی است.
اما آیا خواندن آیات عربی قرآن، بدون فهم معنی فارسی آن سودمند است؟