بهشت و جهنم کجاست؟

 

انسان در جهان ماده زندگی می‏کند و بسیاری از داوری‏ها و انتظارات او هم رنگ مادی دارد. او برای هر چیز، جا و مکان مادی تصور می‏کند. حال اگر از او پرسیده شود که جای مسئله 2+2=4 کجاست یا جای معادله 9 = ایکس+4 کجاست؛ در پاسخ خواهد گفت: این مسئله‏ای ریاضی یا معادله‏ای جبری است و نمی‏تواند جایی داشته باشد و امری است که جنبه متافیزیکی دارد و خارج از محدوده تاریخ و مکان است؛ بلکه اساساً علوم و دانش‏های بشری ذاتاً مجرد از ماده است و زمان و مکان ندارد و از جان انسان بیرون نیست. از این رو با رفتن روح از بدن، علوم هم همراه او می‏شوند.

بهشت و جهنم نیز از محدوده تاریخ دنیایی و زمان و مکان خارج است و قبل، بعد، کی و کجای دنیوی بر نمی‏دارند و چنانچه ما بخواهیم آنها را تصور کنیم، باید به تعبیرهای قرآن و احادیث معصومین علیهم‌السلام رو آورده، بگوییم: بهشت نزد سدره المنتهی است.

وارد بهشت شدم؛ در آنجا فرشتگانی را دیدم که قصرهایی می‏سازند و گاه توقف می‏کنند، از علت این امر سؤال کردم، گفتند: ما منتظر مصالح هستیم!

در احادیث فراوانی «سدر المنتهی»، «جنه المأوی»، «عرش»، «کرسی»، «معراج» و «ملکوت» همه کنار هم قرار گرفته است؛ یعنی همه در آسمان‏ها قرار گرفته است.

بسیاری از احادیث اسلامی تأیید و تأکید می‏کنند که بهشت و دوزخ هم اکنون مخلوقند. یکی از اصحاب از امام علی بن موسی الرضا علیه‌السلام پرسید: که آیا بهشت و دوزخ هم اکنون مخلوقند؟

امام علیه‌السلام فرمود: «آری آفریده شده‏اند و پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله به هنگام معراج، وارد بهشت شد و دوزخ را نیز مشاهده کرد»(1)

در بسیاری از روایات مربوط به معراج پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله، به مسئله بهشت و دوزخ و وجود آنها اشاره شده و قرآن در سوره نجم در جریان معراج پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله نیز به این موضوع اشاره کرده است.

روایات متعددی که در منابع شیعه و اهل سنت درباره تولد بانوی اسلام، فاطمه زهرا سلام الله علیها آمده، نیز گواه بر این معنی است که می‏گوید:

پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله در شب معراج وارد بهشت شد و از میوه درختان بهشتی تناول فرمود و از همان میوه، نطفه فاطمه زهرا سلام‌الله‌علیها منعقد شد و لذا پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله او را می‏بوسید و می‏گفت:

«از او بوی بهشت می‏شنوم»(2)

در حدیث دیگری از پیغمبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله تعبیر لطیف‏تری در این زمینه دیده می‏شود و آن این که می‏فرماید: هنگامی که به معراج رفتم، وارد بهشت شدم؛ در آنجا فرشتگانی را دیدم که قصرهایی می‏سازند و گاه توقف می‏کنند، از علت این امر سؤال کردم، گفتند: ما منتظر مصالح هستیم! گفتم مصالح شما چیست؟ گفتند: ذکر «سبحان الله و الحمد لله و لا اله الا الله و الله اکبر» که مؤمن می‏گوید؛ هنگامی که ذکر می‏کند، بنا می‏کنیم و هنگامی که خودداری می‏کند، دست نگه می‏داریم.(3)

برای اطلاعات بیشتر به کتاب‏های تفسیر موضوعی قرآن و معاد درقرآن از آیت الله جوادی آملی و پیام قرآن از آیت الله مکارم شیرازی مراجعه کنید.

پی نوشت:

1. مجلسی، بحار النوار، ج 8، ص 119.

2. ذخایر العقبی، ص 36؛ مستدرک الصحیحین، ج 6، ص 156.

3. بحار النوار، ج 18، ص 375.

---

منبع:

نشریه پرسمان، شماره 20 - اردیبهشت 1383