گفتهاند که وقتی میخواهی خدا با تو سخن بگوید، قرآن بخوان؛ و وقتی میخواهی که تو با خدا سخن بگویی، نماز بخوان. حضور قلب در نماز چیست ؟ به زبان ساده، وقتی که میخواهیم با کسی صحبت کنیم یا به سخن کسی گوش دهیم، اگر حواسمان جمع نباشد، طرف صحبتمان ناراحت میشود و با خود می اندیشد که برای او ارزشی قایل نیستیم. حال هنگامی که با معبود و پروردگار و خالق و رزاق خود سخن میگوییم، اگر توجه نداشته باشیم، چه انتظاری از او داریم ؟
علل نداشتن حضور قلب:
1- علاقه و دوستی به دنیا: سبب می شود که هنگام نماز به معبود توجه نداشته باشیم و متوجه امور مورد علاقه دنیوی و کارهای روزمره شویم. نمازی مورد تأکید قرآن است که با حضور قلب همراه باشد.
البته معنای دل نبستن به امور دنیا این نیست که انسان هیچ بهرهای از دنیا نبرد؛ بلکه باید از دنیا استفاده کند، اما به آن دل نبندد و به قید و بند آن دچار نشود تا از پرواز باز نماند. اگر دلبستگی غیر خدایی در دنیا نباشد، دنیا مزرعه آخرت می شود. در این زمینه، زندگی معصومان (علیهم السلام) بهترین الگو و نمونه است. آنان با مردم و در میان مردم بودند، اما هنگام نماز عاشقانه با خدا خلوت میکردند.
-2 پرواز خیال: امام خمینی (ره) در این باره می گویند که خیال قوهای بسیار غداری است که پی در پی از شاخهای به شاخهای می آویزد و از کنگرهای به کنگرهای پرواز می کند . این مربوط به حب دنیا و توجه به امور دنیوی و مال و منال دنیوی نیست؛ بلکه فرار بودن خیال خود مصیبتی است که تارک دنیا نیز به آن مبتلاست.
هنگام نماز، اگر خود را به ارتباط با حق – تعالی - محتاج بدانیم، حضور قلب پیدا می کنیم. عمده کار این است که احساس نیاز در ما پیدا شود .نماز آیینه اعمال روزانه ماست. اگر میخواهیم ببینیم که در طول روز چقدر یاد خدا بودهایم و جهت و رنگ کارهایمان خدایی بوده است، باید به نمازمان بنگریم. هر چقدر حضور قلب داشته باشیم، همان قدر اعمال روزانه ما خدایی می شود؛ و در مقابل آن، هر چقدر میخواهیم کارهایمان خالص شود، باید به فکر اصلاح نماز باشیم.
خداوند خضوع در نماز را از مهمترین صفات مؤمن می داند. چگونه محب خدا و مدعی ایمان به او میتواند سراسر نمازش به فکر همه موضوعات و تخیلات باشد و لحظهای به خدا متوجه نباشد؟ برای تشکر از خدا هم که شده، حواسمان را فقط چند دقیقه جمع صحبت با او کنیم. برای تشکر از انبوه نعمتهای آشکار و پنهانی که به ما داده است، باید دل و زبانمان یکی شود . چه نعمتی بالاتر از اینکه اجازه یابیم در نماز با او حرف بزنیم؟ با تلاش و توکل است که میتوانیم همچون بندگان خوب خدا از لذتها و بهرههای شیرین نماز برخوردار شویم .
کسالت در نماز از صفات دورویان و دوچهرگان معرفی شده است؛ یعنی فرد بظاهر با خدا حرف میزند و در دلش اثری از خدا نیست .خداوند در قرآن می فرماید: «منافقان میخواهند خدا را فریب دهند، در حالی که او آنها را فریب میدهد. هنگامی که به نماز ایستند، با کسالت بر میخیزند و در برابر مردم ریا میکنند و خدا را جز اندکی یاد نمی کنند». (سوره نساء، آیه 142)
منبع: شبکه پیام سیما |