بررسی روند ترتیب، تدوین و تنظیم قرآن کریم در «وبلاگ قرآن»

«وحى قرآنى در دوران پیامبر اکرم(ص) و به دستور آن حضرت از صورت گفتارى به صورت نوشتارى درآمد و همزمان با حفظ و ثبت در حافظه‌ها، بر کتیبه‌ها ثبت‌گردید». بلاگر «وبلاگ قرآن» به آدرس quranweblog.mihanblog.com ضمن بیان مطلب فوق به بررسی روند ترتیب، تدوین و تنظیم قرآن کریم می‌پردازد.

قرآن کتاب آسمانى و معجزه جاویدان آخرین فرستاده خدا، حضرت محمد(ص)، مجموعه آیاتى است که براى هدایت و رستگارى انسان‌ها در مدت 23 سال بر آن حضرت با همین الفاظ و عبارات نازل گردیده‌است، که آن حضرت آن‌ها را بدون هیچ تغییرى براى مردم بازخوانده‌اند.

اعراب‌گذاری و نقطه‌گذاری قرآن

«ابوالأسْوَد دُئِلى» اولین کسى بود که به کار اعراب گذارى قرآن روى آورد و پس از او شاگردش، «یحیى بن یعمر عدوانى» و سپس «نصر بن عاصم» جزو نخستین کسانى هستند که نقطه گذارى حروف متشابه (ج ـ ح ـ خ و...) قرآن را آغاز نمودند.

بلاگر آنچه وحى قرآنى است را همان صورت گفتارى و شفاهى آیات می‌داند و می‌نویسد: وحى قرآنى در دوران پیامبر اکرم(ص) و به دستور آن حضرت از صورت گفتارى به صورت نوشتارى و کتبى در آمد و هم‌زمان با حفظ و ثبت در حافظه‌ها، بر کتیبه‌ها ثبت گردید. این کار به انگیزه حفظ آیات و سوره‌ها از هرگونه تغییرى تحقق یافت، ولى نوشته‌ها به شکل و ترتیبى خاص در مجموعه‌اى واحد تدوین نیافتند.

در این مرحله، آغاز و پایان آیات توسط نبىّ اکرم(ص) با راهنمایى وحى مشخص گردید بدین صورت که هر سوره‌اى با «بسم الله الرحمن الرحیم» آغاز شد و آیاتى که پس از آن نازل مى‌گشتند، طبق روند طبیعى نزول، در آن سوره قرار مى‌گرفتند تا سوره‌اى دیگر با «بسم الله» دیگرى آغاز مى‌شد. گاهی پیامبر(ص) با اشاره جبرئیل آیه یا آیاتى را بر خلاف روند طبیعى نزول، در سوره‌اى که قبلا نازل شده‌بود قرار مى‌دادند. بنابراین، تبدیل قرآن از گفتار به نوشتار و تنظیم آیات در سوره‌ها، توقیفى است.

دیدگاه‌هاى متفاوتى درباره‌ی تدوین و تنظیم قرآن وجود دارد

بلاگر در ادامه به بحث تدوین و تنظیم قرآن می‌پردازد و چنین می‌آورد: دیدگاه‌هاى متفاوتى درباره‌ی تدوین و تنظیم قرآن وجود دارد. در زمان خلیفه سوم، گروهى به سرپرستى «زید بن ثابت انصارى» مأموریت یافتند تا براى حفظ و یکسان‌سازى قرآن، به نگارش و تدوین آن در مصحفى واحد اقدام نمایند. پس از تدوین و نگارش این مصحف، نسخه‌اى از آن به همراه یک قرآن‌شناس به مراکز مهم کشور اسلامى فرستاده و دستور داده‌شد تا هر مصحف دیگرى که به عنوان «قرآن» نگارش یافته‌بود، سوزانده‌شود.

نویسنده در پایان نیز به اعراب‌گذاری قرآن اشاره کرده و می‌نویسد: در این مصحف، هیچ نشانى از نقطه و اعراب به چشم نمى‌خورد. «ابوالأسْوَد دُئِلى» اولین کسى بود که به کار اعراب‌گذارى قرآن روى آورد و پس از او شاگردش، «یحیى بن یعمر عدوانى» و سپس «نصر بن عاصم» جزو نخستین کسانى هستند که نقطه‌گذارى حروف متشابه (ج ـ ح ـ خ و...) قرآن را آغاز نمودند. به ابتکار «ابوالأسود»، حرکت‌ها و تنوین‌ها به وسیله نقطه مشخص شدند. این نقطه‌ها به وسیله «خلیل بن احمد» به نشانه‌هاى اعراب کنونى مبدل گردیدند.

منبع: http://www.iqna.ir/news_detail.php?ProdID=53371